Komunitate biziak

PentsARTE Kale Tailerrak kultur bitartekaritzako eta herritarren partaidetzarako proposamena da, Ikertze elkarteak sustatua, Gi2030 ekimenarekin eta EHUko Hezkuntza, Filosofia eta Antropologia Fakultatearekin elkarlanean, Aktiba (IT1762-22) eta Elkarrikertuz (IT1586-22) ikerketa-taldeen bidez. Kalean egiten diren tailer hauek auzoetako ehun komunitarioaz hausnartu, sortu eta elkarrizketarako aukera eskaintzen dute, artearen, pedagogiaren eta ikerketaren ikuspegietatik abiatuta. Helburua da Donostiako Antiguo bezalako auzoetan dagoen komunitate aberastasuna bistaratzea, bertako elkarteekin dauden loturak aztertzea eta gaur egun beharrezkoak diren elkarteei buruzko irudimen kolektiboa sustatzea.

Lehen PentsARTE tailerrarenhelburua izan zen parte-hartzaile bakoitzaren “txoko” kuttunena identifikatzea, ikonoen bidez (plazak, parkeak, etxeak...) mapan kokatzea eta, ondoren, material birziklatuekin sinbolikoki eraikitzea.Txalupagilene plazaingurune egokia izan zen horretarako: babestua, baina aldi berean Matia kaleko joan-etorrientzat irekia. Haurrekin etortzen diren familiak eta izkinako kafetegiko bezeroak ohikoak direnez, tailerrak belaunaldien arteko elkarrizketa eta sorkuntza partekaturako gune bat sortzea lortu zuen. Azken zatian, kamera aurrean gogoeta egitera gonbidatu ziren parte-hartzaileak: “Zein elkarte egotea gustatuko litzaizuke hemen?” Aldi berean, talde dinamizatzaileak galdera hauek proposatzen zituen:Zein elkarte ezagutzen dituzu? Parte hartzen duzu batean? Nolako kolektiboa sortuko zenuke zuk? Zer botatzen duzu faltan zure auzoan? Erantzunek erakutsi zuten auzoko elkarte-sarearen ezagutza mugatua zela, baina aldi berean elkarteekin konektatzeko eta ikusgarritasuna handitzeko desira bazegoela.

Tailer hau ez zen jarduera komunitario hutsa izan; Ikertze, unibertsitatea eta proiektuan inplikatutako ikasleen arteko elkar-ikaskuntzarako espazio bihurtu zen. Handik egun batzuetara, maiatzaren 20an egindako ebaluazio-saioan, ikasleek prozesu osoa nola bizi zuten partekatu zuten. Hasieran ziurgabetasuna eta euren proiektuekin loturarik eza sentitu bazuten ere, guztiak pozik agertu ziren esperientziarekin, bizitakoa eta ikasitakoa baloratuz.

Ikasi zuten sormena “ez jakitetik” ere sortzen dela, eta tailerrean erabilitako objektu sinbolikoen antzera, pertsona bakoitzak bere esperientziatik, subkontzientetik edo desiotik lotura esanguratsuak egin ditzakeela. Hitz hauek errepikatu ziren ebaluazioan:

“Jokoarekin konektatzea eta prozesu honek nora eramango gaituen ez jakitea, horrek berak badu balioa.”

Esperientziak hiru dimentsio uztartzeko espazio gisa ere balio izan zuen: PentsARTE proiektua, unibertsitatean ikasitako teoria eta ikasleen praktikak. Hiru ardatz horiek elkarri lotuz, eguneroko bizitzan elkarteek duten rolaz kolektiboki hausnartzeko aukera sortu zen. Ideia horietako batzuk, agian,Gradu Amaierako Lanetan (GRAL) edo Master Amaierako Lanetan (MAL) txerta daitezke. Adibidez, ikasle batek proposatu zuen hiru narratiba eta hiru kartografia sortzea, hiru esperientzien arteko harremanak eta elkarrizketak ikusarazteko eta adierazteko.

Gainera, hainbat ikaskuntza zehatz azaleratu ziren: jende askok ez zekien zenbat elkarte dauden auzoan (200 baino gehiago Antiguon), eta zaila egiten zitzaien “elkarte”, “sozietate” eta “kolektibo” kontzeptuak bereiztea. Elkarte gastronomikoak bakarrik identifikatzen zituzten batzuetan, eta inork ez zuen herri-mugimenduko elkarteei buruz hitz egin. Ikasle batek honela laburbildu zuen:

“Zerk definitzen du elkarte bat? Bere forma juridikoak, edo komunitateari egiten dion ekarpenak?”

Erraztasunen artean, talde-lana, inplikazio kolektiboa eta Ikertze taldearen lidergo argia nabarmendu zituzten. Adierazi zuten ezinezkoa izango litzatekeela halako zerbait bakarrik eskolatik antolatzea. Kalean, gorputzarekin, teoriaz harago lan egitearen balioa azpimarratu zuten.

Zailtasun nagusiak: prestaketa denbora laburra, komunikazio estrategia baten faltak jende gehiago erakartzeko aukera galtzea, eta parte hartu nahi ez izatearen hasierako erresistentzia, auzoko egoeraren isla moduan ulertu dezakeguna.

Azkenik, ikasleek eskertuta agertu ziren hasieratik egon zen gardentasunagatik eta prozesuaren horizontaltasunagatik, eta azpimarratu zuten horrelako esperientziek unibertsitatearen eta eguneroko bizitzaren arteko arrakala apurtzen laguntzen dutela:

“Zertarako ikertzen dugu? Nori irakasten diogu? Esperientzia honek galdera horiek errealitatearekin gehiago josteko balio digu.”